Nguồn vốn là một trong những yếu tố quyết định sự sống còn của một công ty khởi nghiệp (startup). Tuy nhiên, 70% doanh nghiệp khởi nghiệp hiện nay không tiếp cận được vốn vì gặp vướng khi đi vay tại ngân hàng.
Yêu cầu khắt khe
Thời gian vừa qua, thực hiện chủ trương của Ngân hàng Nhà nước, một số ngân hàng thương mại đã giảm lãi suất cho vay ngắn hạn nhằm hỗ trợ doanh nghiệp và khuyến khích đầu tư. Các doanh nghiệp khởi nghiệp là một trong những đối tượng có thể tiếp cận nguồn vốn vay giá rẻ này.
Quyết định giảm lãi suất cho vay ngắn hạn của Ngân hàng Nhà nước đã khiến cộng đồng doanh nghiệp khởi nghiệp rất phấn khởi. Tuy nhiên, dù thuộc đối tượng nằm trong nhóm 5 lĩnh vực được ưu tiên, song việc tiếp cận nguồn vốn vay giá rẻ không dễ như kỳ vọng.
Theo Ngân hàng Nhà nước, hiện nay, dư nợ tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa đạt gần 1,3 triệu tỷ đồng, chiếm 22% dư nợ tín dụng đối với nền kinh tế, tăng 6,5% so với cuối năm ngoái. Tuy nhiên, có đến 70% doanh nghiệp khởi nghiệp chưa tiếp cận được với nguồn vốn tín dụng.
Nguyên nhân, theo quy định các ngân hàng, chỉ những doanh nghiệp đạt tiêu chuẩn xếp hạng tín dụng loại A; không bị “dính” nợ xấu… mới dễ dàng tiếp cận vốn tín dụng. Để vay được vốn ngân hàng, các doanh nghiệp còn phải có phương án kinh doanh hiệu quả, có báo cáo tài chính ổn định và minh bạch.
Thậm chí, nhiều doanh nghiệp khởi nghiệp vẫn giao dịch bằng tiền mặt mà không thông qua ngân hàng nên không chứng minh được khả năng tài chính của mình. Đặc biệt, nhiều doanh nghiệp khởi nghiệp, doanh nghiệp nhỏ và vừa mới bước vào kinh doanh nhưng ngân hàng lại đòi hòi phải kinh doanh được vài năm và đạt quy mô nhất định mới được vay vốn.
Cho nên, không phải doanh nghiệp khởi nghiệp nào cũng có được những tiêu chuẩn này. Dù “vốn rẻ” mà điều kiện khó thì cũng chẳng dễ vay. Do đó, mặc cho ngân hàng có giảm lãi suất thì nhiều doanh nghiệp khởi nghiệp vẫn đứng ngoài cuộc chơi.
Cần cơ chế đặc thù
Theo ông Tô Hoài Nam – Phó chủ tịch Thường trực Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam, hiện nay doanh nghiệp chỉ có 3 kênh để huy động vốn. Một là vốn tích luỹ từ quá trình kinh doanh, hai là vay của người thân. Thế nhưng hai kênh này không thể đáp ứng đủ nhu cầu kinh doanh.
Một kênh nữa là vay ở ngoài nhưng kênh này quá rủi ro, lãi suất quá cao. Chính việc khó có nguồn vốn để đáp ứng nhu cầu kinh doanh này là nguyên nhân khiến doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp khởi nghiệp ở Việt Nam không tăng trưởng được.
Trong khi đó, về phía ngân hàng, ông Nam cho rằng các nhà băng không thiếu vốn mà chỉ thiếu niềm tin, bắt nguồn từ tín nhiệm của doanh nghiệp. Để khơi thông được vốn cho doanh nghiệp thì ngành ngân hàng cần phải có biện pháp sát với thực tế hơn.
Cũng liên quan việc tiếp cận vốn của doanh nghiệp khởi nghiệp, chuyên gia kinh tế Nguyễn Minh Phong nói rằng Nhà nước cần có những cơ chế đặc thù với đối tượng đặc biệt như doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, doanh nghiệp tham gia vào chuỗi, doanh nghiệp công nghệ cao hoặc những doanh nghiệp thuộc lĩnh vực ưu tiên.
Ông Trần Văn Tần – Phó vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế (Ngân hàng Nhà nước) khẳng định ngành ngân hàng đã và đang phối hợp với chính quyền các địa phương để triển khai chương trình kết nối ngân hàng – doanh nghiệp, nhất là hỗ trợ cho các doanh nghiệp khởi nghiệp. “Bên cạnh nỗ lực của ngân hàng thì các doanh nghiệp cũng phải tự nỗ lực”, ông Tần đặt vấn đề.
Diệu Phan
