Các hãng hàng không quốc gia Đông Nam Á chật vật tìm cách hồi sinh

338
Từ đội bay gồm 142 máy bay, hãng hàng không quốc gia Garuda Indonesia phải cắt giảm còn 70 chiếc. Ảnh: Reuters
Tiêu điểm

Các hãng hàng không quốc gia Đông Nam Á chật vật tìm cách hồi sinh

Các hãng hàng không quốc gia Đông Nam Á có những số phận rất khác nhau trong việc thoát cửa tử, tìm sinh lộ phát triển trong thời hậu Covid. Thai Airways là một trường hợp đặc biệt vì được tuyên phá sản, nhưng đang khỏe mạnh trở lại theo kế hoạch cải cách do tòa án giám sát. Singapore Airlines là trường hợp ngoại lệ khi được sự ưu ái đặc biệt của chính phủ. Các hãng khác còn lại ở Đông Nam Á đang mò mẫm tìm con đường riêng của mình.
Sự hồi sinh của hãng bay hoa lan
Hãng bay đang thua lỗ Thai Airways International hôm 16-8 công bố khoản lợi nhuận ròng lên đến 11,1 tỉ baht, khoảng 333 triệu đô la, trong nửa đầu năm 2021. Đây là khoản lãi đầu tiên kế từ khi dịch Covid-19 bùng phát đầu năm 2020, phần lớn nhờ vào kế hoạch tái cấu trúc chuẩn bị trong hơn một năm, kể từ tháng 5-2020.
Bán bớt tài sản hiện có như bất động sản, máy bay và cổ phần đang nắm giữ, hoặc điều chỉnh quyền lợi của người lao động đã giúp hãng này đảo ngược tình thế. Khoản lãi 333 triệu đô la vô cùng có ý nghĩa khi nhắc lại con số lỗ ròng 4,3 tỉ đô la của năm 2020. Cuối tháng 6, vốn cổ đông của hãng đã cải thiện rõ rệt từ mức âm -128,6 tỉ baht xuống -116,4 tỉ baht. Tổng tài sản giảm 19%, trong khi các khoản nợ phải trả giảm 16%.
Thai Airways đang trong kế hoạch tái cấu trúc dưới sự giám sát của Tòa phá sản trung ương Bangkok trong hơn một năm qua, dù phán quyết chính thức công bố hôm 15-6 rồi. Trong kế hoạch này, hãng đã có khoản lợi nhuận 8,6 tỉ baht từ tái cấu trúc nợ theo lệnh của tòa. Nợ đáo hạn được gia hạn, các khoản phạt trễ hạn trả nợ từ tháng 5 đến tháng 10-20 được xóa, vì thế nửa đầu năm nay hãng đã có lợi nhuận.
Không chỉ dừng lại ở đó, đầu tháng 7 vừa rồi, Thai Airways đã tiến thêm bước nữa với kế hoạch giảm 19% vốn đăng ký nhằm cân bằng báo cáo tài chính của hãng. Theo đó, vốn đăng ký của hãng từ 26,9 tỉ baht (822 triệu đô la) giảm xuống còn 21,8 tỉ baht bằng cách xóa sổ hay hủy các cổ phiếu chưa phát hành hay chưa bán được.
Kế hoạch cải cách khắc nghiệt và đầy đau đớn của Thai Airways nhằm giúp một trong những hàng không quốc gia danh tiếng ở khu vực Đông Nam Á hồi phục, trở nên cạnh tranh hơn trong lộ trình 3-5 năm sắp tới – theo Bloomberg.
Máy bay của các hãng hàng không Việt Nam phải niêm phong động cơ, nằm đậu trên đường băng ở sân bay quốc tế Nội Bài. Ảnh: DĐHK
“Chim thần Garuda” tái cấu trúc nhọc nhằn
Garuda Indonesia lỗ ròng đến 2 tỉ đô la trong năm 2020 và đây vẫn chưa là bản báo cáo tài chính đầy đủ của hãng này. Cuối tháng 6 vừa rồi, hãng hàng không quốc gia Indonesia đã không thể trả được khoản nợ sukuk (trái phiếu Hồi giáo) đáo hạn trị giá đến 500 triệu đô la. Sở Chứng khoán Indonesia (IDX) ngay lập tức đã đình hoãn các giao dịch cổ phiếu của Garuda.
Garuda Indonesia đang cố gắng tìm cách giãn nợ để tránh bị phá sản. Trong phiên điều trần trước Quốc hội Indonesia, Thứ trưởng Bộ Doanh nghiệp nhà nước Kartika Wirjoatmodjo nói rằng sẽ phái cử các nhà tư vấn luật  và tài chính để bắt đầu quá trình đàm phán giãn nợ cho hãng hàng không quốc gia. “Cần phải cấp bách thực hiện giãn nợ hay đóng băng các khoản nợ đáo hạn trong tương lai gần. Nếu không hãng sẽ phá sản”, ông nói.
Các khoản nợ không cố định của Garuda đã lên đến 70.000 tỉ rupiah, khoảng 4,9 tỉ đô la, thêm vào đó là các hợp đồng thuê máy bay. Gánh nợ khổng lồ này khiến Garuda không thể thực hiện nghĩa vụ trả nợ hàng tháng. Bên cạnh đó là khoản lỗ 100 triệu đô la mỗi tháng. Quá trình tái cần trúc là tối cần thiết để nhanh chóng thu gọn khoản nợ này xuống còn 1-1,5 tỉ đô la.
Tái đàm phán với hãng cho thuê máy bay, giảm hơn 50% đội bay – từ 142 máy bay xuống còn 70 chiếc, tinh gọn bộ máy nhân sự 5.700 người và chỉ để lại 6 phó chủ tịch là những bước đi đầy khó khăn của Garuda. Một tương lai tươi sáng trong ngắn hạn như “hãng bay hoa lan” hầu như không thể.
Từ niềm tự hào trở thành “chúa chổm”
Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế (IATA) dự báo các hãng hàng không toàn cầu sẽ tiếp tục đốt thêm 81 tỉ đô la tiền mặt trong năm 2021, giảm từ con số 149 tỉ trong năm ngoái. Dòng tiền của ngành công nghiệp hàng không chỉ trở nên khích lệ hơn kể từ năm 2022. Mặc dù các dấu hiệu hồi phục kinh tế sớm hơn các khu vực khác, các hãng hàng không châu Á chỉ có thể quay lại mức trước đại dịch kể từ năm 2024 – trễ hơn một năm so với hàng không toàn cầu.
Quá trình hồi phục của các hãng hàng không quốc gia Đông Nam Á còn dài hơn, như trong trường hợp của Thai Airways ít nhất là 3-5 năm. Các hãng quốc doanh được ưu ái hơn các đồng nghiệp giá rẻ hay hãng bay tư nhân. Trước dịch, họ có điểm chung là niềm tự hào của quốc gia. Khi dịch bùng phát, tất cả đều trở thành con nợ “chúa chổm”. Khối nợ khủng của Thai Airways lên đến 12,2 tỉ đô la, Singapore Airlines đến 10,6 tỉ đô la, Vietnam Airlines là 2,5 tỉ đô la…
Nhưng các hãng bay lãnh lá cờ đầu này được đối xử rất là khác nhau khi bị Covid vùi dập trong biển nợ.
Năm tài chính 2020 kết thúc tháng 3 vừa rồi, Singapore Airlines lỗ ròng 4,27 tỉ đô la Singapore. Quí đầu của năm tài chính mới (kết thúc tháng 6-2021), hãng đã thu hẹp khoản lỗ còn 409 triệu đô la Singapore, so với số lỗ 1,1 tỉ cùng kỳ năm ngoái. Cuối tháng 7, theo Reuters, Singapore Airlines phát hành đợt trái phiếu chuyển đổi đến 6,2 tỉ đô la Singapore do quỹ đầu tư nhà nước Temasek bảo lãnh. Trước đó, chính phủ bơm dòng tiền khổng lồ nhằm cứu hãng và các ngành liên quan đến hàng không và du lịch.
Thai Airways nợ “ắp lẵm” từ nhiều năm trước. Năm 2019, hãng từng đối đầu với nguy cơ phải xóa sổ các đường bay nối Bangkok đến các thành phố lớn ở Việt Nam, Lào, Campuchia và Myanmar bởi không thể cạnh tranh với các hãng giá rẻ. Hãng con là Thai Smile Airways, theo kế hoạch, được giao trọng trách khai thác các đường bay này.
Malaysia Airlines cũng từng bị ám ảnh như vậy. Chính phủ Malaysia có kế hoạch sẵn sàng xóa bỏ hãng bay thua lỗ, để đưa hãng con là Firefly lên làm hãng hàng không quốc gia. Garuda Indonesia không bi đát đến như vậy, nhưng gặp ánh nhìn khác do trễ hạn trả nợ trái phiếu Hồi giáo. Còn Philippin Airlines phần lớn dưới quyền kiểm soát của tỉ phú Lucio Tan, khó được ưu ái của chính phủ Philippines.  
Chủng ngừa cho nhân viên Thai Airways. Chủng Delta đã phủ màn sương mờ lên hy vọng hồi phục của hãng bay và kinh tế Thái Lan. Ảnh: Reuters
Tìm lại niềm tự hào quốc gia theo mô hình JNR Nhật Bản?
Các hãng bị vùi dập trong biển nợ cần làm gì đế lấy lại vinh dự và niềm tự hào đã mất?
“Các gói cứu trợ hay hỗ trợ đặc biệt nào cần phải được kèm theo các cải cách quản trị doanh nghiệp. Công ty Đường sắt Quốc gia Nhật Bản (JNR) là bài học điển hình để các hãng quốc doanh nợ ngập đầu nghiên cứu và học hỏi. Các hãng hàng không quốc gia cần cải cách mọi mặt để trở thành hiệu quả hơn, đáp ứng tốt hơn với các biến động trên thị trường”, theo lời Luther Lie, Chủ tịch Trung tâm luật pháp, kinh tế và doanh nghiệp ở Jakarta, Indonesia.
Trên trang của tổ chức Diễn đàn Đông Á (East Asia Forum), Lie viết rằng: JNR bắt đầu mất thị phần trên thị trường vận tải Nhật Bản cuối thập niên 1960 do quản lý kém hiệu quả, cạnh tranh khốc liệt của các phương tiện giao thông khác. Năm 1987, hãng thâm thủng đến 338,8 tỉ đô la, khiến chính phủ phải đưa ra đạo luật tái cấu trúc dành riêng cho JNR, gồm cắt giảm quy mô, khu vực hóa và tư nhân hóa.
Đạo luật này cho phép thành lập Công ty thanh lý JNR với 7 công ty con mới thành lập cùng năm 1987. Mỗi công ty con đều có khoản nợ và tài sản cần thiết để hoạt động. Cho đến khi 7 công ty con được tư nhân hóa thì Công ty thanh lý JNR bị giải thể và thay thế bằng một công ty khác. Sự năng động, bớt quan liêu và chậm chạp đã khiến các công ty nhanh chóng có lãi. Mô hình dần cải thiện qua hơn 30 năm qua dưới các thời thủ tướng khác nhau.  
“Mô hình cải tổ của JNR không là thuốc tiên trị bách bệnh. Mỗi nước và mỗi doanh nghiệp quốc doanh đều có đặc thù riêng. Nhưng các hãng hàng không quốc gia Đông Nam Á đều có thể rút ra nhiều bài học từ những cải cách của JNR, chẳng hạn như Thai Airways hay Vietnam Airlines vốn khá tương đồng – có thị trường nội địa lớn và vận hành mảng vận tải quan trọng. Giống như JNR, các hãng cần tái cấu trúc theo một cách tổng thể”, tác giả nhấn mạnh.
Một đạo luật tái cấu trúc thay đổi cả ngành đường sắt và công nghiệp vận tải như ở Nhật Bản trong hơn 30 năm qua hay một tòa phá sản “đeo bám” dai dẳng như ở Thái Lan?
Một trong hai hay cả hai sẽ là con đường sống còn duy nhất của các hãng hàng không quốc gia Đông Nam Á giữa thời bất định của bùng dịch.
Theo KTSG
Bản Tin Thị Trường
1/ Giá vàng miếng SJC hiện đang mức 56,55 – 57,25 triệu đồng/lượng, giảm 100.000 đồng/lượng ở cả hai chiều mua vào và bán ra, chênh lệch hai đầu vẫn giữ 700.000 đồng. Trong khi đó, trên thị trường thế giới, giá vàng giao dịch trên sàn Kitco hiện đang ở mức 1.784,7 USD/ounce, giảm nhẹ 1,4 USD, tương đương 0,08% so với chốt phiên trước. Hiện thị trường đang tập trung sự chú ý vào hội nghị Jackson Hole và số liệu về bảng lương phi nông nghiệp tiếp theo, đây là những dữ liệu rất quan trọng đối với thị trường vàng.
2/ Theo Bộ Công Thương cho biết, giá heo hơi trên toàn quốc dao động trong khoảng 51.000 – 55.000 đồng/kg, giảm 2.000- 3.000 đồng/kg so với cuối tháng 7/2021, là mức thấp nhất kể từ giữa năm 2019. Theo đó, các lệnh hạn chế nhằm kiểm soát sự lây lan dịch Covid-19 tại TP.HCM đã khiến đầu ra của các trại nuôi heo tại Đồng Nai gặp khó. Trong khi đó, giá thức ăn chăn nuôi liên tục tăng cao khiến nhiều hộ phải bán sớm cắt lỗ. Dịch Covid-19 cũng đã ảnh hưởng tới việc nhập khẩu nguyên liệu sản xuất thức ăn chăn nuôi, đẩy giá cám lên cao, ảnh hưởng tới quá trình chăn nuôi, làm chậm lại nỗ lực khôi phục đàn heo. Ngoài ra, mặc dù giá heo sống giảm mạnh, giá thịt heo tại các cửa hàng thịt, các chợ truyền thống và các siêu thị vẫn cao do các chi phí liên quan đồng loạt tăng, đặc biệt là chi phí vận chuyển.
3/ Bộ Giao thông vận tải (GTVT) đã ra quyết định hủy bỏ giấy phép kinh doanh hàng không chung của Công ty CP dịch vụ Globaltrans Air. Theo đó, hãng bay này được cấp phép từ năm 2018 nhưng vẫn chưa từng cất cánh. Cụ thể, Công ty CP dịch vụ Globaltrans Air đã được Bộ GTVT cấp giấy phép kinh doanh hàng không chung ngày 17/4/2018. Tuy nhiên, Globaltrans Air chưa được Cục Hàng không cấp chứng chỉ AOC, vì vậy từ năm 2018 đến thời điểm hiện tại Globaltrans Air chưa có hoạt động bay. Trước đó, tháng 10/2020, Bộ GTVT cũng đã ra quyết định hủy bỏ Giấp phép kinh doanh hàng không chung đối với Công ty cổ phần hàng không Bầu Trời Xanh (Blue Sky Air) vào năm 2008 với lý do tương tự.
4/ Tình hình giao vận tại các đơn vị vận chuyển liên tỉnh, thành đã bắt đầu trở nên căng thẳng hơn. Một số chủ cửa hàng kinh doanh online phản ánh gặp tình trạng đơn hàng liên tục bị lưu kho hoặc giao lâu, một số bị hoàn trả bất ngờ. Tình trạng diễn ra tại nhiều đơn vị như Giao Hàng Tiết Kiệm, Giao Hàng Nhanh, J&T Express, Nhất Tín Logistic, Viettel Post… Các doanh nghiệp giao vận hoạt động hết công suất khi ghi nhận nhu cầu tăng cao, nhưng nhiều đơn hàng vẫn “nằm yên một chỗ” do ảnh hưởng dịch. Được biết, nhiều chủ shop đã phản ánh tình trạng một số đơn vị nhận hàng nhưng lại không giao đến khách. Hệ thống tự hoàn trả lại người bán và thu phí hoàn đơn hàng, phí lưu kho với giá cao, khiến không ít chủ shop cũng gặp tình cảnh trớ trêu khi đơn hàng cứ “nằm yên một chỗ” tại các bưu cục.
5/ Theo thông tin từ Bộ Công Thương, Trung Quốc đã thay đổi quy trình giao nhận hàng qua cửa khẩu Tân Thanh, với lý do để nâng cấp công tác phòng chống dịch của phía bạn. Theo đó, tuyệt đối không cho lái xe và chủ hàng đưa xe hàng sang bên phía nước bạn và phải giao xe hàng để lái xe của phía Trung Quốc đưa đến nơi giao hàng. Sau khi hết hàng trên xe, lái xe sẽ đánh xe trở lại bãi trao trả. Theo đánh giá, việc thay đổi này dự kiến có thể theo đó sẽ phát sinh chi phí cũng như khó khăn hơn cho doanh nghiệp vận chuyển hàng hóa, xuất hàng chậm hơn cũng như sẽ phát sinh một số rủi ro. Việc thông quan trở lại đã thành công sau khi hai bên là tỉnh Lạng Sơn và Quảng Tây (Trung Quốc)  đã thống nhất được quy trình thông quan nhằm bảo đảm lưu thông hàng hóa xuất nhập khẩu và an toàn phòng chống dịch.
Việc kiểm soát dịch bệnh bên phía Trung Quốc ngày càng chặt chẽ. Ảnh: N.K.
6/ Ủy ban Chống bán phá giá Australia (ADC) đã có thông báo gia hạn lần thứ 5 về thời gian ban hành kết luận cuối cùng và chấm dứt điều tra với Công ty TNHH Sam Hwan Vina trong vụ việc điều tra chống bán phá giá dây đai thép phủ màu từ Trung Quốc và Việt Nam. Theo đó, thời hạn mới ban hành kết luận cuối cùng và chấm dứt điều tra vụ việc này là ngày 26/10/2021. Ngoài ra, ADC cũng đã chính thức kết luận rằng Công ty TNHH Sam Hwan Vina, nhà xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam trong vụ việc, với kim ngạch xuất khẩu khoảng 4,6 triệu USD, chiếm 83% tổng kim ngạch của Việt Nam, đã bán phá giá không đáng kể, thấp hơn 2% nên đã quyết định chấm dứt điều tra với doanh nghiệp này.
7/ Gã khổng lồ truyền thông xã hội và game Tencent (Trung Quốc) cho biết doanh thu đã tăng 20%, lên 138,3 tỷ nhân dân tệ (21,3 tỷ USD) trong quý II so với cùng kỳ năm ngoái, trong khi lợi nhuận đạt 42,6 tỷ nhân dân tệ (6,6 tỷ USD). Theo đó, đây là kết quả kinh doanh khả quan trong khi hãng cùng các công ty công nghệ khác của Trung Quốc đang gặp khó khăn bởi cuộc chấn chỉnh mạnh tay của Bắc Kinh. Vốn hóa Tencent đã bốc hơi hơn 400 tỷ USD sau khi giới chức đưa ra các án phạt, quy định mới và lệnh phải đại tu các mảng kinh doanh của công ty. Tencent đã báo lãi quý II tăng 29%, ngay cả khi Bắc Kinh mở rộng giám sát đối với khu vực kinh tế tư nhân. Hãng công nghệ này cho đến nay đã thoát khỏi sự giám sát khắt khe nhất mà các công ty cùng ngành như Alibaba phải đối mặt. Đầu năm nay, Tencent đã bị phạt 2,8 tỷ USD vì hành vi độc quyền.
8/ Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) hiện đang muốn kiềm chế sự “hoang dã” của thị trường tiền kỹ thuật số trong bối cảnh đã có hơn 100 loại tiền số của ngân hàng trung ương đang được lên kế hoạch và các stablecoin và các loại tiền số khác đang ngày càng trở nên phổ biến. Trước đà tăng mạnh của thị trường tiền số, IMF đã cảnh báo, tiền điện tử đang phổ biến một cách bất ngờ với sự xuất hiện của các loại tiền mã hóa, stablecoin, tiền kỹ thuật số quốc gia,… xâm lấn thị trường tiền tệ và một điểm đáng lưu ý đó là “không được giám sát đa phương”, có nguy cơ gây ra sự hỗn loạn trong hệ thống tài chính toàn cầu. IMF cho biết, giá trị của stablecoin đã tăng gấp 3 lần chỉ trong vòng 6 tháng qua, từ 25 tỷ USD lên 75 tỷ USD, trong khi tài sản tiền điện tử tăng gấp đôi từ 740 tỷ USD lên 1,4 nghìn tỷ USD.
9/ Theo Bloomberg, Thái Lan đã khởi động chương trình thử nghiệm ‘Hộp cát nhà máy’ bao gồm xét nghiệm, tiêm vaccine và sắp xếp nơi ăn ở riêng cho công nhân nhằm bảo vệ ngành sản xuất và xuất khẩu. Theo đó, sáng kiến “Hộp cát nhà máy” sẽ bảo vệ 3 triệu việc làm và hỗ trợ các doanh nghiệp sản xuất vì đây là nhóm doanh nghiệp đóng góp 21 tỷ USD vào GDP mỗi năm. Kế hoạch này tập trung vào các nhà máy có ít nhất 500 công nhân và sản xuất xe hơi, đồ điện tử, thực phẩm và thiết bị y tế và phải có một bệnh viện dã chiến hoặc một cơ sở cách ly, và có dịch vụ xe bus đưa đón nhân viên. Được biết, khoảng 60 nhà máy ở 4 tỉnh Nonthaburi, Pathum Thani, Samut Sakhon và Chonburi với 138.000 lao động sẽ tham gia vào giai đoạn đầu của chương trình thử nghiệm.
Ricky Hồ – Lê Hiếu/BSA
Bản tin hội nhập, từ 12/8 – 19/8/2021