TP.HCM hiện tại đang nỗ lực tạo dựng và quảng bá thương hiệu riêng. Đó là những cá tính và đặc thù nhằm thu hút sự quan tâm đa dạng trong nhiều lĩnh vực, từ thương mại, đầu tư, kinh doanh, du lịch, đến giáo dục, văn hoá. Một siêu thành phố mới hình thành từ sáp nhập TP.HCM với Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu sẽ là một thách thức mới.

Hành trình Sài Gòn – TP.HCM hơn 300 tuổi

Khu vực thành phố ngày nay từng thuộc vương quốc cổ Phù Nam. Đầu thế 17, vùng đất này chỉ có hai ngôi làng nhỏ của người Chân Lạp là Prei Nokor (Sài Gòn) và Kas Krobei. Đến năm 1623, Chúa Nguyễn cho lập đồn thuê thế ở Prei Nokor và Kas Krobei, đánh dấu sự chính thức có mặt của người Việt. Sách sử chép mãi đến năm 1698, tướng Nguyễn Hữu Cảnh là người có công lớn trong việc xác lập chủ quyền của Việt Nam đối với vùng đất này, đặt phủ Gia Định và hai huyện Phước Long, Tân Bình. Đây thường được xem là mốc thành lập Sài Gòn.

Sài Gòn được quy hoạch thành lại thành một đô thị theo kiểu châu Âu khi người Pháp chiếm đóng vào năm 1859 và có vị đô trưởng người Pháp đầu tiên vào năm 1874. Rồi Sài Gòn hợp nhất với Chợ Lớn thành khu vực hành chính đầu thập niên 1930 và đổi tên thành Sài Gòn-Chợ Lớn năm 1955. Thành phố chính thức mang tên TP.HCM kể từ năm 1976

Câu chuyện làm thương hiệu cho một sản phẩm, hàng hóa hay dịch vụ đã có hàng ngàn năm, tạo thêm giá trị cho sản phẩm, hàng hóa và dịch vụ đó. Nhưng từ vài chục năm trở lại đây, người ta  mới bắt đầu đặt câu hỏi “tại sao không đem khoa học về xây dựng thương hiệu cho một điểm đến, địa phương hay một quốc gia”. TP.HCM là đầu tàu kinh tế của Việt Nam và có văn hóa dồi dào, lịch sử hào hùng. Vậy sẽ kể câu chuyện nào để nhận thức của mọi người về thương hiệu thành phố tương đương, hay thậm chí hơn những gì mà thành phố làm được.

Xây dựng thương hiệu cho một thành phố không chỉ đơn giản là việc bỏ ra rất nhiều tiền để thuê một công ty tư vấn thiết kế logo, hoặc nghĩ ra một slogan thật kêu. Đó là quá trình thay đổi nhận thức của mọi người về một địa điểm, thành phố hoặc quốc gia. Vì vậy, cần phải nhận ra các giá trị riêng, xây dựng chính sách và chiến lược truyền thông thích hợp.

“Nếu thành phố không chú tâm xây dựng thương hiệu thì chúng ta vẫn có thương hiệu, nhưng đó là những hình ảnh bị động, mờ nhạt hay méo mó. Cũng giống như thương hiệu của doanh nghiệp, thành phố phải xác định sự khác biệt, tính độc đáo của mình. TPHCM không thể khẳng định mình là công xưởng của thế giới như Thâm Quyến hay Quảng Châu. Việt Nam cũng không nên đeo đuổi hình ảnh là bếp ăn của thế giới khi Thái Lan đã chủ động xây dựng chiến lược này và đi trước Việt Nam rất lâu”, Tiến sĩ Lý Quí Trung phát biểu tại hội thảo xây dựng thương hiệu TP.HCM tháng 8-2024.

Ỗng cũng nhấn mạnh rằng quá trình xây dựng thương hiệu cho thành phố “là những vấn đề rất lớn mà khi xác định không đúng thì sẽ lãng phí nhiều thời gian và công sức”.

Một trong những cách xây dựng thương hiệu nhanh mà các thành phố trên toàn cầu nỗ lực thực hiện là tổ chức đăng cai một kỳ Thế vận hội mùa hè hay mùa đông hoặc một giải thể thao tầm vóc quốc tế. “Nhưng trước đó, chúng ta phải đáp ứng các yêu cầu về cơ sở hạ tầng, tức phải có chiến lược quy hoạch đô thị nghiêm túc và hữu hiệu. Cộng thêm các gánh nặng tài chính và khi đăng cai một sự kiện thể thao tầm cỡ như vậy thường kèm theo là chuyện lỗ, hay tệ hơn là phá sản”, các diễn giả của hội thảo hồi tháng 8 lưu ý.

“Xây dựng thương hiệu là cái mình muốn người khác nghĩ về mình như thế nào, theo một đặc điểm có lợi cho sự phát triển của thành phố. Nếu ai hỏi tôi về thương hiệu của thành phố, tôi sẽ trả lời rằng con người. Nhưng các đặc tính của con người và xã hội thời chiến sẽ không tiếp tục tạo ấn tượng tốt, quảng bá các yếu tố của xã hội hiện đại. Chúng ta cần biết mình muốn cái gì, mình mạnh cái gì, cái người ta nghĩ về mình và cái mình thật sự nhắm tới. Đặc biệt là đối với nhóm du khách và nhà đầu tư, hoặc là từng đối tượng hoặc là cả hai”, ông Lý Quí Trung nhấn mạnh.

Làm gì cho siêu thành phố?

TP.HCM hiện tại có dân số tương đương gần 10 triệu người, cộng thêm những người dân các tỉnh thành khác đến sinh sống và làm việc thì số dân lên đến 13-14 triệu người. Như vậy, TP.HCM là thành phố duy nhất của Việt Nam được gọi là “siêu thành phố” theo cách gọi megacity của Liên hiệp quốc dành cho thành phố trên 10 triệu dân. Hoặc đó có thể là megalopolis dùng để một chuỗi các đô thị lớn liên kết với nhau về kinh tế và xã hội, tạo thành một vùng đô thị rộng lớn. Chẳng hạn, vùng Đông Bắc Hoa Kỳ gồm Boston – New York – Philadelphia – Washington D.C.

Xét về diện tích, TP.HCM sau khi “cộng lực” với hai tỉnh Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu sẽ là một siêu đô thị với diện tích tăng hơn ba lần đạt hơn 6.700km2, dân số 18-20 triệu người và quy mô GDP tăng gấp bội.

Việc xây dựng thương hiệu cho một siêu thành phố mới có đầy đủ các yếu tố thuận lợi và rất nhiều thách thức.

Với một tấm bảng trắng, siêu thành phố TP.HCM có thể bay bổng để vẽ nên bản sắc và câu chuyện thương hiệu từ đầu mà không bị ràng buộc bởi những hình ảnh hoặc định kiến đã có từ trước. Siêu thành phố cũng dễ dàng tích hợp các yếu tố hiện đại, công nghệ mới, và quy hoạch tiên tiến vào thương hiệu, tạo dựng tầm nhìn về tương laii với sự năng động và tiềm năng tăng trưởng. Đó cũng là thế mạnh trong thu hút đầu tư và nhân tài… Nhưng tổng hợp được sức mạnh, di sản và bề dày lịch sử của cả ba tỉnh thành không thể là câu chuyện giản đơn. Bởi trong một kho tàng câu chuyện về truyền thống, văn hóa và kiến trúc độc đáo của TP.HCM, Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu đều khác nhau. TP.HCM được nhắc đến là trung tâm kinh tế, tài chính, văn hóa và du lịch của cả nước. Bình Dương là thủ phủ của các khu công nghiệp và Vũng Tàu là thành phố du lịch biển và dầu khí.

Ricky Hồ / BSA Media