Đổi mới chương trình giáo dục phổ thông sát với xu hướng quốc tế

3491
Theo tinh thần Nghị quyết 88 của Quốc hội, một yêu cầu quan trọng của đổi mới chương trình giáo dục phổ thông là phù hợp với xu thế quốc tế. Vì vậy, nghiên cứu toàn diện và tiếp thu có chọn lọc, sáng tạo lý luận và kinh nghiệm quốc tế là một định hướng chủ đạo của việc xây dựng chương trình giáo dục phổ thông mới.

So với lần trước, đổi mới chương trình giáo dục phổ thông lần này có điều kiện tiếp cận với xu thế quốc tế nhiều hơn.

Theo tinh thần Nghị quyết 88 của Quốc hội, một yêu cầu quan trọng của đổi mới chương trình giáo dục phổ thông là phù hợp với xu thế quốc tế. Vì vậy, nghiên cứu toàn diện và tiếp thu có chọn lọc, sáng tạo lý luận và kinh nghiệm quốc tế là một định hướng chủ đạo của việc xây dựng chương trình giáo dục phổ thông mới.

Trao đổi với báo chí, Phó giáo sư – Tiến sĩ Bùi Mạnh Hùng (Đại học Sư phạm TP.HCM), Điều phối viên chính của Ban Phát triển chương trình giáo dục phổ thông, cho biết với sự hợp tác và giúp đỡ của Ngân hàng Thế giới và Chính phủ một số nước, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã cử các nhóm chuyên gia nước ta đi khảo sát, tập huấn ở các nước tiên tiến; tổ chức nghiên cứu, tham khảo nhiều công trình khoa học về giáo dục và chương trình, sách giáo khoa nước ngoài, tập trung vào các nước có nền giáo dục phát triển và tiêu biểu cho các khu vực khác nhau (một số tài liệu tham khảo quan trọng đã được trình bày trong phần Tài liệu tham khảo chính của chương trình giáo dục phổ thông tổng thể);

Đồng thời Việt Nam cũng mời các chuyên gia từ Anh, Australia, Bỉ, Đức, Hà Lan, Israel, Mỹ, Nhật Bản, Phần Lan,… đến để trao đổi, bồi dưỡng cho đội ngũ chuyên gia trong nước về xây dựng chương trình và biên soạn sách giáo khoa phổ thông.

Nhiều nhà khoa học, nhà giáo dục nước ta, thông qua các quỹ học bổng và chương trình giao lưu quốc tế, cũng đã có được cơ hội nghiên cứu lý luận và kinh nghiệm xây dựng chương trình và biên soạn sách giáo khoa phổ thông tại một số nước tiên tiến.

Các định hướng cơ bản về phát triển giáo dục và xây dựng chương trình giáo dục phổ thông của thế giới thể hiện rất rõ nét trong chương trình giáo dục phổ thông mới.

Mục tiêu giáo dục

Để soạn thảo mục tiêu giáo dục của chương trình giáo dục phổ thông mới, chương trình giáo dục phổ thông tổng thể đã dựa trên quy định về mục tiêu giáo dục trong Luật Giáo dục hiện hành của Việt Nam, đồng thời tham khảo mục tiêu giáo dục trong chương trình giáo dục phổ thông của nhiều quốc gia và định hướng giáo dục của các tổ chức quốc tế lớn, trong đó có Tuyên bố của UNESCO về “bốn trụ cột của giáo dục” (Pillars of Learning) – Học để biết, Học để làm, Học để chung sống, Học để tự khẳng định mình.

Các ý tưởng cơ bản trong tuyên bố này được coi là mục tiêu giáo dục chung mà nhân loại hướng đến và đã được thể hiện đầy đủ trong phần mục tiêu giáo dục của chương trình giáo dục phổ thông tổng thể.

Mô hình chương trình giáo dục phổ thông

Mô hình giáo dục truyền thống, phổ biến ở Việt Nam và trên toàn thế giới trong hàng nghìn năm qua là “truyền thụ kiến thức”. Cách tiếp cận này lấy kiến thức làm mục tiêu tự thân của giáo dục, biến người học thành đối tượng tiếp nhận thụ động.

Khi khối lượng tri thức của nhân loại tích lũy được đã quá lớn và nhân lên từng ngày mà thời gian học tập lại có hạn, trong khi người học cần có khả năng giải quyết vấn đề và thích ứng với những thay đổi không lường trước được trong tương lai thì mô hình giáo dục truyền thống không còn thích hợp, thậm chí trở thành lực cản của sự tiến bộ xã hội.

Vì vậy mà nhiều tổ chức quốc tế lớn như EU, OECD, WEF và nhiều quốc gia phát triển như Anh, Australia, Mỹ, Phần Lan, Singapore,… đã nghiên cứu và xây dựng khung các năng lực cơ bản, thiết yếu mà bất kỳ ai cũng cần phải có để sống, học tập và làm việc hiệu quả, làm cơ sở để hoạch định chính sách và cách tiếp cận đối với giáo dục, trong đó có xây dựng chương trình giáo dục phổ thông.

Xây dựng chương trình theo mô hình phát triển năng lực là xu thế chung, phổ biến tại nhiều quốc gia trên thế giới trong mấy thập niên gần đây.

Tuy trong văn bản chương trình một số nước không dùng thuật ngữ “năng lực” (competency) mà dùng “kỹ năng” (skill) và không gọi tên “chương trình theo mô hình phát triển năng lực” (competency-based curriculum) một cách hiển ngôn, nhưng thực chất đều là mô hình chương trình chú trọng giúp học sinh vận dụng kiến thức vào học tập và đời sống ngay trong quá trình học, nhờ đó học sinh có được những năng lực cần thiết để sống và làm việc suốt đời.

Các năng lực cần thiết này được thiết kế như là điểm xuất phát, cơ sở để lựa chọn các kiến thức cần dạy học trong chương trình. Chương trình giáo dục phổ thông của nhiều quốc gia thể hiện rõ nét và có hệ thống những năng lực cơ bản, thiết yếu đó với những tên gọi khác nhau…

B.M.H