Chỗ ngồi rộng hơn hạng thường (economy) chỉ 10%, nhưng loại ghế mới “phổ thông đặc biệt” (premium economy) lại có thể mang lợi nhuận cho các hãng thêm 40% so với hạng thương gia (business).
Trong nhiều thập niên, lượng hành khách đông đảo ở hạng ghế thường đã giúp các hãng hàng không đủ trang trải các chi phí căn bản. Các hãng luôn dành sự ưu ái và chăm chút cho các ghế hạng nhất và thương gia ở khoang đầu máy bay bởi đây là nguồn lợi chính của họ. Nhưng giờ đây “phổ thông đặc biệt” mới là chân ái – của các hãng bay và cả hành khách thời hậu dịch.
Trở thành nhận dạng thương hiệu mới
Dịch Covid-19 hầu như đã xóa sổ tệp khách bay hạng thương gia. Đến lúc này, hãng bay phải tìm cách để “chăm bẳm” hơn khách hạng ghế phổ thông. Càng ngày càng có nhiều hãng nhận ra rằng hạng ghế phổ thông đặc biệt (premium economy) được khách ưa chuộng nhất bởi chỗ ngồi rộng hơn và thoải mái hơn so với hạng economy thông thường, nhưng lại không phải chi vài ngàn đô la như hạng thương gia. Và khi Covid đang trở nên dai dẳng hơn và bước sang năm thứ ba, khách du lịch lại càng sẵn sàng chi thêm để có thể “giải phóng” tay chân khỏi không gian tù túng. “Hành khách càng ý thức tự chịu trách nhiệm về thoải mái của cá nhân. Các hãng bay giờ không thể ấn khách ngồi vào chỉ duy nhất một hay hai loại ghế”, theo lời Juha Jarvinen, Giám đốc thương mại của Virgin Atlantic Airways.
Hạng phổ thông đặc biệt giờ tương tự như hạng thương gia mà các hãng hàng không giới thiệu trong thập niên 1970.
Virgin Atlantic đã tiên phong khai thác hạng ghế đặc biệt từ năm 1992. Xu hướng này càng trở nên nổi bật trước khi dịch bùng phát. Việc lắp đặt các ghế hạng premium tăng trưởng 5% mỗi năm trong ba năm trước Covid-19. Hãng thông tin thị trường Counterpoint Market Intelligence dự báo rằng tốc độ lắp ghế premium sẽ tăng nhanh bởi các hãng thích thú với ý tưởng mới. Đó là khoang riêng trên các chuyến bay đường dài với ghế rộng hơn, chỗ để chân thoải moái hơn, ghế bật ra sau nhiều hơn, màn hình LCD lớn hơn, và dĩ nhiên thức ăn và đồ uống cũng ngon lành hơn.
Ba hãng hàng không lớn nhất nước Mỹ – American, United và Delta – đã lắp thêm nhiều ghế premium trên các loại máy bay thân rộng. Hãng Emirates giới thiệu loại ghế premium lần đầu tiên trong năm 2021 trên loại máy bay khổng lồ hai tầng A380 và có kế hoạch lắp loại ghế này trên loại máy bay Boeing 777X đang đặt hàng. Chuyên khai thác các tuyến bay châu Âu đi Đông Á thông qua cảng chính Helsinki, hãng Finnair Oyi của Phần Lan dự định sẽ khai thác hạng ghế mới trên tất cả 27 máy bay của hãng. “Chúng tôi quyết định rất nhanh. Các ghế hạng premium là tài sản sinh lợi nhất của máy bay. Dịch bệnh càng củng cố nhận định này”, CEO Topi Manner nói với hãng Bloomberg.
Ghế phổ thông đặc biệt chỉ yêu cầu không gian lớn hơn 10% so với ghế hạng phổ thông. Trong khi đó, ghế giường nằm của hạng thương gian đòi hỏi không gian gấp ba lần. Hãng Lufthansa AG cho biết hạng premium tạo ra doanh thu cao hơn hạng thường 33% và 6% so với hạng thương gia trên cùng một diện tích chỗ. Nhưng hạng ghế mới này loại tạo ra lợi nhuận cao hơn ghế thương gia 40% bởi chi phí lắp đặt rẻ hơn nhiều. Hãng bay của Đức có loại ghế premium trên tất cả 102 máy bay tuyến đường dài. Hiện Lufthansa đang có ý dẹp bớt ghế thương gia để có thêm chỗ cho hạng ghế mới. Ban đầu, Lufthansa lo ngại rằng lượng khách sẽ giảm nhưng phần lớn khách lại muốn được thăng hạng ghế. “Hạng premium là sản phẩm mà chúng tôi đang chú trọng khai thác nhất”, Heike Birlenbach, Giám đốc dịch vụ khách hàng của Lufthansa, cho biết.
Cái khó của hãng bay
Một số chuyên gia đang lo ngại rằng khó khăn tài chính là ưu tư lớn nhất trong chuyển đổi sang ghế đặc biệt, nhất là khi các hãng đang hồi phục dần từ đống hoang toàn của đại dịch.
Giá lắp một ghế premium chỉ 8.000 – 20.000 đô la, tức là chỉ bằng phần nhỏ số tiền 75.000 – 250.000 đô la cho chiếc giường nằm thẳng băng của hạng business. Nhưng dù vậy, giá lắp ghế premium vẫn gấp 5 lần giá lắp ghế thường. “Một số hãng hàng không đang gặp khó khăn tài chính để chỉnh sửa nội thất máy bay. Họ đang giữ thái độ chờ xem thế nào”, theo lời Quentin Munier – nhà chiến lược chính của hãng chế tạo ghế máy bay Safran SA.
Lufthansa Technik – hãng con chuyên nội thất máy bay thuộc tập đoàn Lufthansa – nói rằng họ đã nhận được nhiều yêu cầu tăng ghế premium và giảm ghế business của các hãng bay khác. Trong đó, một số hãng châu Á lại muốn dẹp bỏ hoàn toàn hạng thương gia. Việc điều chỉnh “khá đơn giản và chỉ mất khoảng 5 ngày” – Niels Dose, Giám đốc kinh doanh của Lufthansa Technik, cho biết.
Một nghiên cứu thiết kế gần đây đã giới thiệu loại ghế hay giường nằm phẳng cho hạng premium, nhưng các hãng vẫn không mặn mà lắm. Một số khảo sát trước đó chỉ ra rằng yếu tố quan trọng nhất khiến khách chọn ghế thương gia là để có giấc ngủ ngon suốt chuyến bay, tránh tình trạng đôi mắt đỏ ngầu khi đến nơi. “Vì thế, nhiều khách bay hạng thương gia sẽ quay sang chọn dịch vụ premium có tiện lợi tương đương, nhưng giá rẻ hơn. Trong khi đó, ít khách hạng thường lại muốn bay premium”, nhà tư vấn Ben Bettel thuộc hãng Counterpoint phân tích.
Trải nghiệm của hành khách là trên hết
Nhưng chắc chắn, suy nghĩ và hành vi tiêu dùng của khách bay sẽ thay đổi.
Điều này có nghĩa là trong một vài năm tới, sự hấp dẫn chủ yếu của hạng ghế đặc biệt sẽ vẫn xoay quanh tiện lợi và giá rẻ đã nói ở trên. Ít ra thì hành khách sẽ cảm thấy thoải mái hơn khi không phải ngồi vào hạng ghế thường – tức tệ nhất – trong suốt chuyến bay. Cần phải nhấn mạnh rằng nhiều hãng bay giá rẻ đã bắt ốc vít, cố định ghế hạng thường hầu như thẳng đứng. Khách không thể bật ghế ra sau để có thêm chút không gian, bớt mỏi cổ và đau đầu.
“Không cần tốn quá nhiều tiền, hành khách vẫn có thể thoát khỏi sự tù túng của hạng ghế thường. Và có lẽ đây là cơ hội cho khách hạng ghế thường nâng cấp và thưởng cho mình dịch vụ bay tốt hơn”, Bettel nhận xét.
Và hơn hết, hành khách luôn mong có thể thưởng thức lại những bữa ăn và thức uống chất lượng hơn khi đang ở chín tầng mây. Hồi tháng 4-2020, CEO Alan Joyce của hãng Qantas đã nhận định rằng việc phục vụ ăn uống trên các chuyến bay sẽ hầu như giảm đến mức tối thiểu trong các đợt bùng phát dịch. Khách chỉ còn có chai nước suối và các món đồ ăn vặt. Không còn có những bữa ăn nóng sốt và ngon lành, và dĩ nhiên không có nước giải khát chất lượng cao hay những ly vang, rượu mạnh hảo hạng. Một số hãng nói đó là yếu tố an toàn phòng dịch, nhưng nói vậy khi tỷ lệ tiêm chủng đầy đủ ngày càng cao và khi hàng không châu Âu và Mỹ đã hồi phục thì chả khác nào chơi gian!
Thời hậu dịch, trải nghiệm ẩm thực vẫn sẽ là yếu tố hàng nếu các hãng muốn có nhận dạng thương hiệu tốt hơn.
Trước khi chính phủ Singapore chuẩn bị mở cửa biên giới đón khách du lịch và cho phép người dân đi du lịch nước ngoài, hồi tháng 8 vừa rồi hãng Singapore Airlines đã giới thiệu năm món đường phố trên thực đơn mới. Gồm món mì laksa có nước lèo nước cốt dừa, món cơm nasi lemak với cá cơm và đậu phụng rang, cháo thịt heo trứng bắc thảo…
Hãng bay nói việc đưa các món ăn đường phố lên máy bay như để chào mừng sự kiện UNESCO công nhận các món ăn đường phố Singapore là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại vào tháng 12-2020. Nhưng các món ăn mang dấu ấn – signature dish – của ẩm thực hòn đảo là một phần trong nhận dạng thương hiệu mới của Singapore Airlines. Và hành khách lại đang mong đợi những mới mẻ đó trong những chuyến bay đầu tiên của họ thời hậu dịch.
Song Hảo / Kinh Tế Sài Gòn
Lái máy bay đi làm, nhưng bạn phải chi 92.000 USD để mua xe điện bay!
