Ngày 20/9/2025, Vòng bán kết Cuộc thi Khởi nghiệp Xanh lần thứ 11 năm 2025 (khu vực miền trung – Tây Nguyên) diễn ra tại Bảo tàng Thế giới Cà phê (tỉnh Đắk Lắk) bắt đầu với phần tranh tài của 8 dự án xuất sắc thuộc Bảng A, dành cho cá nhân và nhóm khởi nghiệp. Điểm nổi bật của các dự án/ý tưởng thuộc bảng này là sự kết hợp giữa kinh tế tuần hoàn, bảo tồn văn hóa dân tộc thiểu số, nâng tầm nông sản bản địa và ứng dụng công nghệ để đạt mục tiêu “Net Zero”.
Công thức bền vững – Kinh tế tuần hoàn gắn với bảo tồn văn hóa, di sản
Lê Đình Thông, thí sinh đến từ Đắk Lắk, bắt đầu phần dự thi với dự án “Phát triển mô hình chăn nuôi hữu cơ tuần hoàn gắn với chế biến nông sản tại xã Sơn Hòa – tỉnh Đắk Lắk”.
Ý tưởng tập trung vào việc xây dựng chuỗi sản xuất khép kín, sử dụng phụ phẩm nông nghiệp được tái sử dụng làm thức ăn chăn nuôi bò, đồng thời áp dụng men vi sinh để xử lý chất thải, biến thành phân bón hữu cơ. Mục tiêu mong đợi của dự án không chỉ cung cấp thực phẩm sạch, có thể truy xuất nguồn gốc mà còn góp phần giảm ô nhiễm môi trường tại địa phương.
Một điểm nhấn đặc biệt của vòng thi năm nay là sự tham gia của các dự án do thanh niên dân tộc thiểu số khởi xướng, mang đậm bản sắc văn hóa và tinh thần bảo tồn di sản.
Dự án “Cá giã – Hương vị của núi rừng – Tâm hồn người bản địa” của nhóm Tạ Quyền Thuật, là một sáng kiến khởi nghiệp xã hội của nhóm K’Yata từ “Cá giã K’Yata”, bao gồm các thành viên người dân tộc thiểu số Raglay, Chăm và K’Ho tại Lâm Đồng. Dự án tiếp cận món cá giã truyền thống – một món ăn gắn liền với cuộc sống, di sản bản địa – với khát vọng tạo ra sinh kế bền vững cho các hộ gia đình nghèo trong xã.
Sản phẩm cá giã được chế biến hoàn toàn thủ công từ nguyên liệu tự nhiên, bao gồm cá khô, kết hợp tri thức bản địa về thảo dược và các loại gia vị đặc trưng của núi rừng, không sử dụng chất bảo quản hay hóa chất. Doanh thu dự kiến 28 triệu đồng/tháng và lợi nhuận 7,55 triệu đồng/tháng. Mỗi sản phẩm cá giã không chỉ là sản phẩm ẩm thực mà còn mang theo câu chuyện văn hóa, truyền thống …giúp người tiêu dùng hiểu hơn về cuộc sống của các dân tộc thiểu số Raglay, Chăm và K’Ho.
Dự án “UNIENZYME – Sự kỳ diệu của trái cây Việt” của Nguyễn Thu Hồng đến từ Khánh Hòa là cách tạo sản phẩm mới từ trái cây địa phương, khắc phục nạn lãng phí thực phẩm – một vấn đề toàn cầu, trong đó Việt Nam đang đối mặt với tỷ lệ lãng phí lên đến 30% – Theo báo cáo của FAO.
“Đâu là điểm mạnh để chiến thắng đối thủ, đâu là giá trị cốt lõi”, ông Nguyễn Đông Triều – Chuyên gia Hội DN HVNCLC, hỏi. Thu Hồng trả lời: Nguồn trái cây có sẵn ở địa phương, sự tiện lợi, nhu cầu thị trường và tối ưu chi phí, giá cạnh tranh là điểm nhấn.
Bên cạnh kinh tế tuần hoàn, nhiều dự án tại Bảng A tập trung vào việc nâng cao giá trị nông sản bản địa, biến những sản phẩm quen thuộc thành hàng hóa cao cấp đáp ứng nhu cầu tiêu dùng xanh. Và, thị trường luôn là bài toán hốc búa với tất cả doanh nhân chứ không riêng gì Start up.
Nâng tầm nông sản bản địa và ứng dụng công nghệ cao
Thí sinh Phan Thị Mai từ Gia Lai đã mang đến dự án “Dầu phộng nguyên chất và phát triển vùng nguyên liệu bền vững tại địa phương”, xác định mục tiêu sản xuất dầu phộng “xanh, sạch, an toàn”, không chỉ áp dụng công nghệ chiết xuất hiện đại mà còn xây dựng vùng nguyên liệu bền vững do phụ nữ lãnh đạo. Ý tưởng trùng khớp xu hướng tiêu dùng hiện nay, theo các chuyên gia, các mô hình như vậy hoàn toàn có thể nâng giá trị nông sản Việt Nam lên nhiều lần.
Trong khi đó, dự án “Atiso đỏ – Nâng tầm giá trị từ nguồn nguyên liệu địa phương”, thí sinh Lê Mậu Thìn từ Lâm Đồng khai thác atiso đỏ để sản xuất sản phẩm đa dạng như mứt, nước cốt và trà thảo mộc. Ý tưởng này mở ra không gian cho nông dân địa phương tận dụng lợi thế khí hậu cao nguyên để tạo ra sản phẩm hữu cơ, phát triển sản phẩm đúng nhu cầu chủ động chăm sóc sức khỏe.
Ông Vũ Trung Hòa, Phó Giám đốc Trung tâm tư vấn, đào tạo & phát triển địa phương (STG), GĐ chiến lược Công ty An Thái Hưng, Giám đốc chuỗi “Thực phẩm đồng quê” tại Hà Nội – phân tích giá thành và giá bán và góp ý về việc định giá cũng như việc định vị nhóm khách hàng – thị trường ngách. Ông khuyên nên thành lập công ty thay vì để hộ kinh doanh để mở rộng đường cho mình.
Đặc biệt, dự án “Green Vines – Phát triển xơ dừa thô từ Bình Định kết hợp phế phụ phẩm nông Nghiệp làm viên nén xơ dừa ươm cây và giá thể trồng cây tại Đà Lạt” của Nguyễn Thị Thanh Trúc từ Lâm Đồng đã nhận được sự chú ý lớn từ ban giám khảo.
Ông Nguyễn Đông Triều, Chuyên gia Hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam Chất lượng Cao có những góp ý sâu sắc về marketing và mô hình kinh doanh cho dự án này.
“Để thành công, nhóm cần tập trung xây dựng thương hiệu “xơ dừa xanh” qua các chiến dịch kỹ thuật số, kết nối với chuỗi cung ứng quốc tế như các nông trại hữu cơ châu Âu, đồng thời áp dụng mô hình kinh doanh lai (B2B kết hợp B2C) để đa dạng hóa kênh phân phối, ông Triều góp ý.
Tiến sĩ Phan Văn Minh, Nguyên Trưởng phòng Nghiên cứu Công nghệ Sinh học Môi trường, Viện Nghiên cứu Công nghệ Sinh học và Môi trường, Trường Đại học Nông Lâm TP. HCM đánh giá cao khía cạnh công nghệ sinh học trong dự án, nhấn mạnh rằng việc sử dụng vi sinh vật để phân hủy xơ dừa thành giá thể thân thiện với môi trường sẽ giảm đáng kể lượng chất thải nông nghiệp, đồng thời chú ý tích hợp nghiên cứu enzyme để nâng cao hiệu suất hấp thụ dinh dưỡng cho cây trồng.
Với dự án “Thiết bị đo phát thải khí nhà kính trong nông nghiệp VN – GIC Chamber” của Nguyễn Nhật Long từ Đà Nẵng, không dừng lại ở nông sản truyền thống mà còn mạnh dạn ứng dụng công nghệ cao để giải quyết vấn đề môi trường. Là giải pháp về công nghệ, VN- GIC Chamber đo lường chính xác lượng khí thải từ đất nông nghiệp, giúp các trang trại tiết kiệm chi phí và lập kế hoạch hướng tới Net Zero.
Đặc biệt, dự án “Trồng Tre phát triển kinh tế bền vững, giải pháp ESG, hướng đến NetZero” của nhóm thí sinh Trương Thị Thoảng từ Quảng Ngãi được đánh giá cao với giải pháp phát triển rừng tre sinh khối. Tre là một “giải pháp thiên nhiên toàn diện” cho biến đổi khí hậu, với khả năng hấp thụ CO2 cao hơn 2-3 lần so với cây gỗ thông thường, thí sinh Trương Thị Thoảng, trình bày thu nhập từ việc trồng tre có thể đạt hơn 200 triệu đồng/ha mỗi năm, cao hơn ít nhất 5 lần so với trồng keo hay bạch đàn. Đây là một loại cây trồng ít tốn kém, chỉ cần trồng một lần và có thể khai thác trong 60 năm. Trương Thị Thoảng đang kêu gọi các quỹ đầu tư xanh, đối tác chế biến và đơn vị mua tín chỉ carbon để cùng nhau biến tre thành biểu tượng của nền kinh tế xanh Việt Nam.
Ông Trần Vũ Nguyên, Chủ tịch Hội đồng quản trị Ai Education Group có lời khen dành cho dự án và nhấn mạnh rằng dự án bao bì sinh học từ tre đang trở nên quan trọng hơn bao giờ hết trong bối cảnh khủng hoảng nhựa toàn cầu. Bột tre có thể được phát triển thành sản phẩm lõi chiến lược. Ông góp ý nhóm nên tập trung vào sản phẩm lõi này để tránh phân tán nguồn lực, đồng thời đặt câu hỏi: “ Ưu tiên chiến lược dài hạn, trong 3 năm tới thì nhóm sẽ làm gì ? “Dự án tập trung vào cấy mô để phát triển vùng nguyên liệu tự chủ, sản xuất gỗ tre và bột tre chất lượng cao, nhằm xây dựng chuỗi cung ứng khép kín và đạt chứng nhận ESG quốc tế”, Trương Thị Thoảng cho biết 3 mũi “ giáp công”.
TS Phan Văn Minh, được tiếng là thành viên Ban Giám khảo với nhiều câu hỏi “phản biện” tháo mồ hôi hột đã thích thú với phần trình bày của dự án này. “Thế giới đang có cái nhìn khác về cây tre, phủ xanh. Bài trình bày khá hay, dự án đi đúng hướng”, TS Minh khuyên thí sinh tiếp tục thero dõi thêm tài liệu trên thế giới.
Sau bảng A, cuộc thi sẽ tiếp tục với phần dự thi của 16 dự án từ bảng B.
Một số hình ảnh tại ngày thi:
