Khi độc lập vào năm 1965, dân số Sing là 2 triệu người; phần lớn không có tay nghề và mù chữ. Rồi chính phủ Sing đầu tư vào giáo dục. Đến đầu thập niên 1970 thì 100% trẻ em được đi học.
Năm 2009, khi Sing lần đầu tiên tham gia Chương trình thẩm định học sinh quốc tế (gọi là PISA), học sinh Sing đã vào top cao ở mọi môn thi: thứ nhì cho toán; thứ tư cho khoa học; và thứ năm cho đọc.
Đỉnh cao
Từ hơn 10 năm nay, Singapore cùng Hàn Quốc, Đài Loan, Nhật, Trung Quốc (nhưng chỉ Thượng Hải), Hồng Kông và Phần Lan là những nơi giáo dục nằm ở đỉnh cao hoặc gần đỉnh cao thế giới về đọc, toán và khoa học.
Nhà giáo rất được coi trọng ở Sing (“Không thầy đố mày làm nên” thiệt sự). Lương bổng họ cũng khá (“Có thực mới vực được đạo” thấy rõ). Và họ đều tốt nghiệp trường quốc gia về giáo dục cả.
Sing có khoảng 522.000 học sinh và khoảng 350 trường học (thống kê 2012); giờ chắc có thể nhiều hơn! Ở bậc trung học, các lớp học đều rộng rãi với sĩ số trung bình là 36 em/lớp.
Hiện giờ chính phủ nước này đầu tư khoảng 20% ngân sách quốc gia cho giáo dục.
Ngôn ngữ chính trong giáo dục là tiếng Anh.
Dạy ít học nhiều
Giọng nói của người Sing không được hay cho lắm, gọi là Singlish. (Có bạn trẻ VN tốt nghiệp Đại học Sing rồi qua Mỹ làm việc cả năm trời, nhưng cách phát âm vẫn chưa được “cải tạo” cho hay.) Người Sing, ngoài đường, nói cũng rất nhanh; lại càng thêm khó nghe.
Từ 2004, Singapore theo triết lý giáo dục: “Dạy ít, học nhiều”. Điều đó có nghĩa họ đặt yêu cầu về chất lượng lên hàng đầu. Về mặt sư phạm, đó là việc “xây dựng tri thức”. Trong đó họ nhấn mạnh đến việc người học có khả năng thực hiện những công việc đòi hỏi tri thức, và khả năng học hỏi các tri thức đã được xác lập vững chắc, tức thừa nhận giá trị của những tri thức đó.
Nhưng trên hết là việc người học phải học khả năng nhận ra, sản sinh, đại diện, truyền bá, tranh cãi, đặt câu hỏi, tìm cách xác nhận và áp dụng tri thức.
Như vậy người học phải trở thành người có tư duy độc lập. Nói rộng ra, chính phủ Sing đang cổ xúy và xây dựng một xã hội học tập. Khẩu hiệu của họ thật ra như thế này: “Thinking Schools, Learning Nation”. Năm 2006, khi lần đầu tiên đi công tác nước này, tôi đã được biết đến khẩu hiệu đó.
Sau 6 năm học tiểu học, trẻ em sẽ lên trung học – cũng như VN. Nhưng có thể học 5 năm trung học bình thường hay vào trường đặc biệt. Đó là trường học “nhanh”, chỉ 4 năm thôi và thi chứng chỉ O Level, tức đỡ tốn tiền. Hoặc vào trường tư cũng 4 năm, lấy cùng chứng chỉ O Level, nhưng tốn nhiều tiền lắm.
Chứng chỉ O level – chủ yếu dựa trên thi cử, tức phải học gạo nhiều – đã lạc hậu -, nhưng mà chắc phù hợp với học sinh VN. Không hiểu sao họ không thay đổi, thế mà nói triết lý giáo dục là “Dạy ít, học nhiều”! Các trường học bên Anh đã bỏ chứng chỉ đó rồi, từ năm 1988 lận. Nó được thay bằng chứng chỉ GCSE – General Certificate of Secondary Education.
Sau khi tốt nghiệp trung học cơ sở, học sinh Sing có thể vào trung học phổ thông – hơi giống VN; và học từ một đến ba năm. Có ba lựa chọn: unior colleges, polytechnics và institutes of technical education. Sau đó là đến bậc đại học.
Học phí mỗi năm một tăng
Sau 6 năm học tiểu học, trẻ em sẽ thi chứng chỉ O Level. Nếu đậu, học sinh có thể vào Junior college và cuối cấp thì thi lấy chứng chỉ A Level. Junior college là cấp chỉ học 2 năm thôi, giống như trung học phổ thông, tức cấp 3, của mình.
Đối với trường công và trường được Chính phủ Sing tài trợ, học phí năm nay là 860 đô Sing/tháng; năm 9 tháng thành 860 x 9 = 7740 đô Sing.
Trong khi đó, năm 2016 là 800 đô/tháng; một năm là 800 x 9 = 7.200 đô.
Và năm 2013 chỉ là 727 đô/tháng; 727 x 9 = 6.543 đô. Đó là học phí của sinh viên quốc tế, nhưng thuộc khối ASEAN. Ngoài khối học phí còn mắc hơn nữa. Năm nay, chẳng hạn, là 1.300 đô Sing/tháng; một năm là 1300 x 9 = 13.5đô!
Đương nhiên, kèm theo đó là chi phí sách vở, đi lại, ăn ở, tiêu vặt,…
Đối với ở – chi phí nặng nhất –, nếu ở theo kiểu ghép, cha mẹ phải trả trung bình 500 đô Sing/tháng. Thường ở ghép là 2 em chung một phòng chừng 10 m2. Cần tính chi phí ở đủ 12 tháng, vị chi sẽ sẽ là 6.000 đô Sing. Chi phí nặng thứ nhì là ăn uống; có thể chừng 450 đô/tháng; tức 5.400 đô/năm (tính đủ 12 tháng).
Học bổng
– Ở bậc trung học cũng có học bổng của Chính phủ Sing. Đó là học bổng thường gọi là A Star. Nó có cái tên chính thức nghe cũng kêu lắm: Young Researches Attachment program
– Học bổng dành cho nhà nghiên cứu trẻ! Đương nhiên là phải thi rồi và dành cho học sinh lớp 9, lớp 10.
– Và học bổng ASEAN bậc trung học, bao gồm:
Học phí của 4 năm học, tính từ lớp 9; nhưng không chi trả các phụ phí.
Lệ phí thi O Level và A Level.
Một vé máy bay khứ hồi (hạng thường) Việt Nam – Singapore khi bắt đầu và kết thúc 4 năm học. Một vé máy bay khứ hồi (hạng thường) về thăm nhà sau 2 năm đầu.
2.200 đô Sing mỗi năm (2 năm đầu), 2.400 đô Sing (2 năm sau, kiểu như junior college).
Miễn phí chỗ ở trong ký túc xá trường suốt 4 năm học.
Trợ cấp 400 đô Sing để ổn định khi mới qua đó.
Trợ cấp y tế, bảo hiểm, tức không toàn phần.
– Học sinh phải thi những môn nào?
Thứ nhất, môn viết gồm:
Kiểm tra khả năng tổng quát (General Ability Test) 45 phút, đánh giá năng lực tư duy, suy luận.
Thi toán 2 giờ.
Thi tiếng Anh 2 giờ, kiểu trắc nghiệm và viết luận.
Thứ nhì, thi vấn đáp:
Kiểu thi phỏng vấn này là nhằm đánh giá khả năng tiếng Anh, mức độ trưởng thành, tự tin.
Và cả vấn đề thích ứng với môi trường Sing cùng cá tính của thí sinh.
Và điều kiện để được dự thi?
Xuất sắc hoặc giỏi cả 4 năm trung học cơ sở.
Đặc biệt yêu thích cũng như có năng khiếu về toán, lý, hóa, sinh. Ưu tiên học sinh giỏi cấp quận, thành phố, tỉnh hoặc quốc gia những môn này.
Thông thạo tiếng Anh (Quá đương nhiên!).
Mong muốn học tập tại Singapore (Hơi thừa!).
Cần biết thêm: Hoàn toàn không có ràng buộc chi cả đối với học sinh nhận được học bổng A Star.
Đối với bậc đại học, khi thi đậu trường công, nếu không nhận được học bổng toàn phần, sinh viên sẽ được nhận tài trợ và được vay thêm. Và điều kiện là sau khi tốt nghiệp, phải làm việc tối thiểu 3 năm cho một công ty bất kỳ, có trụ sở tại Singapore.
Điều đó có nghĩa công ty nào cũng được, không cứ gì là công ty Sing 100%; và có thể làm việc ở VN hoặc những nước khác.
Ngọc Trân – Thời Đại
