Làn sóng sinh viên đại lục tràn ngập, các cải cách tuyển sinh của các trường đại học Hồng Kông đã gây sức ép và cả nỗi bất an cho sinh viên và phụ huynh xứ cảng. Sâu xa hơn, đó còn là cơ hội việc làm.
Học sinh Hồng Kông hiện phải cạnh tranh với người từ khắp nơi, nhiều người trong số đó đến từ đại lục và tham gia Kỳ thi Văn bằng Giáo dục Trung học (DSE). Nikkei Asia nói sự thay đổi này diễn ra sau khi chính quyền đặc khu cho phép tuyển sinh nhiều hơn từ bên ngoài để bù đắp cho sự sụt giảm dân số sinh viên bản xứ.
Năm 2023, tỷ lệ sinh viên nước ngoài tại tám đại học hàng đầu Hồng Kông đã được nâng gấp đôi lên thành 40%, theo HKFP. Trong năm học 2025-2026, tỷ lệ này đã nâng lên 50%.
Áp lực từ thế hệ “song phi”
Thế hệ “song phi” – những người sinh ra ở Hồng Kông có cha mẹ đều là người đại lục (phi Hồng Kông) và không có quyền cư trú (phi cư trú) – đang là áp lực với thế hệ trẻ Hồng Kông.
Cindy Lee, 18 tuổi, là một ví dụ. Cha mẹ của Lee đã vượt biên 18 năm trước từ Thượng Hải đến Hồng Kông và sinh cô tại đây. Điều này cho phép Lee thi DSE với tư cách là thí sinh địa phương và tránh được kỳ thi gaokao (cao khảo) khắc nghiệt ở Trung Quốc với hơn 13 triệu thí sinh mỗi năm trong thời gian gần đây.
Lee đã đậu chương trình y học cổ truyền hàng đầu của Hồng Kông sau khi đạt điểm cao ở nhiều môn.
“Toán và hóa trong kỳ thi DSE có vẻ dễ hơn, nhưng tiếng Anh thì khó hơn,” cô nói và cho biết đã học tới 16 giờ mỗi ngày. “Tuy nhiên, với rất nhiều sinh viên xuất sắc từ đại lục năm nay, lợi thế mà tôi từng nghĩ mình có đã biến mất”.
Cựu Đặc khu trưởng Hồng Kông Lương Chấn Anh đã cảnh báo rằng khoảng 150.000 trẻ em “song phi”, sinh từ năm 2008 đến 2012, sẽ đến tuổi vào đại học trong năm năm tới. Năm 2025, 15.500 sinh viên đã được nhận vào các chương trình cử nhân theo kỳ thi DSE, tăng 30% so với năm ngoái.
Thế hệ “song phi” là hệ quả từ một phán quyết pháp lý năm 2001, dẫn đến một sự bùng nổ sinh sản. Chỉ riêng năm 2008, đã có hơn 25.000 trẻ “song phi” được sinh ra. Khi nhóm dân số này đến tuổi dự thi, ông Lương gọi đây là “một vấn đề giáo dục cần được xử lý sớm và đúng đắn”.
… và nhân tài khắp nơi
Nhân tài từ khắp thế giới là một áp lực khác. Chương trình thị thực nhân tài hàng đầu (Top Talent Pass Scheme) ra mắt năm 2022 đã phê duyệt khoảng 110.000 đơn đăng ký, cho phép người nộp đơn mang theo con cái đến học tập tại Hồng Kông.
Con cái họ sẽ được học đại học với mức phí thấp, chỉ bằng một phần tư so với sinh viên quốc tế. Các quan chức có kế hoạch thắt chặt quy định vào năm 2028, yêu cầu phải có hai năm cư trú trước khi đủ điều kiện nhận trợ cấp học phí đại học.
Áp lực từ bên ngoài với những thí sinh xứ cảng thấy rõ. Trong môn toán, số lượng thí sinh “tự do” – những người không theo học chương trình ban ngày hoặc thi lại DSE – đã tăng 50% lên 7.500 trong năm nay. Số người đạt điểm cao nhất trong nhóm này tăng 60% lên 254, chiếm gần một phần ba số người đạt điểm cao nhất.
Sức hấp dẫn của kỳ thi trung học Hồng Kông
Đối với các gia đình đại lục, kỳ thi trung học DSE có sức hấp dẫn rõ ràng. Việc học chương trình đại lục khó hơn trước được coi là một lợi thế, vì các môn như tiếng Trung và toán ở Hồng Kông được xem là dễ hơn, trong khi kỳ thi này vẫn mở ra cơ hội vào các trường đại học hàng đầu.
Các cải cách DSE gần đây cũng hạ thấp rào cản cho sinh viên đại lục, như việc loại bỏ các bài thi nghe và nói tiếng Trung, và giảm bớt tầm quan trọng của kỳ thi môn nghiên cứu tự do vốn bị chỉ trích là thúc đẩy “chính trị hóa”.
Đối với các gia đình bản xứ, làn sóng ứng viên từ đại lục đã khiến môi trường vốn đã cạnh tranh càng trở nên gay gắt hơn.
“Họ dường như đạt điểm cao nhất ở mọi môn học,” Moon Sit, một học sinh lớp 10, cho biết. Lo ngại về sự cạnh tranh ngày càng tăng, Sit nói thêm: “Điều đó thực sự gây áp lực và đôi khi khiến em cảm thấy chuyện vào đại học là vô vọng”.
Nguy cơ mới
Lee, cô gái “song phi” có cha mẹ từ Thượng Hải, nói rằng cô hiểu những lo ngại của các bậc đồng trang lứa và phụ huynh ở Hồng Kông “Tôi chắc chắn rằng các bạn và phụ huynh cảm thấy không công bằng,” cô nói. Tuy nhiên, đối với Lee, đây là một lựa chọn để sinh tồn.
Tỷ lệ thất nghiệp ở thanh niên tại đại lục đã đạt 18,9% vào tháng 8, mức cao nhất kể từ tháng 12-2023, khiến nhiều sinh viên tốt nghiệp phải chật vật tìm kiếm các lựa chọn.
Với hy vọng tránh được áp lực đó, Lee muốn ở lại Hồng Kông để tiếp tục học tập. “Thị trường đại lục quá cạnh tranh, và ở đây nhân viên không bị vắt kiệt sức theo cách tương tự’, cô gái trẻ nói.
Ricky Hồ / BSA Media
