Lần đầu tiên kể từ năm 1998, dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài chảy ra Trung Quốc đạt mức âm -11,8 tỉ đô la trong quí 3 vừa qua , do tác động của cuộc đối đầu công nghệ chip Mỹ – Trung và các chính sách anh ninh kinh tế của Trung Quốc.
Các số liệu do Cục Quản lý ngoại hối nhà nước công bố hôm 3-11 cho thấy số lượng rút vốn và cắt giảm quy mô lớn hơn so với các khoản đầu tư mới cho xây dựng nhà máy và các mục đích khác. FDI vào Trung Quốc giảm mạnh trong quí 2-2022 khi Trung Quốc thực hiện “zero Covid” phong tỏa hoàn toàn Thượng Hải. Kể từ đó, tình hình đầu tư càng trì trệ.
Trong cuộc khảo với các công ty thành viên của Phòng Thương mại và công nghiệp Nhật Bản tại Trung Quốc (JCCIC) năm ngoái , gần một nửa số người được hỏi cho biết họ sẽ không đầu tư vào Trung Quốc vào năm 2023 hoặc đầu tư ít hơn vào năm 2022.
Căng thẳng leo thang với Mỹ là lý do chính khiến đầu tư nước ngoài sụt giảm. Một cuộc khảo sát tương tự vào mùa thu năm ngoái của Phòng Thương mại Mỹ (AmCham) tại Trung Quốc, 66% thành viên AmCham được hỏi nói rằng căng thẳng song phương gia tăng là một thách thức kinh doanh ở Trung Quốc.
Tháng 8-2023, Mỹ đã siết chặt các cấm đoán, hạn chế với đầu tư vào lĩnh vực chip và trí tuệ nhân tạo (AI) tại Trung Quốc. Cả Washington lẫn Bắc Kinh đang giữ thái độ ôn hòa trước cuộc gặp thượng đỉnh giữa Tổng thống Joe Biden và Chủ tịch Tập Cận Bình trong tháng 11 này. Nhưng Washington chắc hắn vẫn giữ vững các giới hạn đầu tư vào công nghệ tại Trung Quốc.
Theo hãng nghiên cứu thị trường Rhodium Group của Mỹ, trong bảng phân bổ đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực bán dẫn theo từng quốc gia hoặc lãnh thổ, thị phần của Trung Quốc đã giảm từ 48% vào năm 2018 xuống còn 1% vào năm 2022. Ngược lại, thị phần của Mỹ tăng từ zero lên 37%. Thị phần tổng hợp của Ấn Độ, Singapore và Malaysia tăng từ 10% lên 38%.
Luật chống gián điệp sửa đổi của Trung Quốc có hiệu lực từ tháng 7-2023 cũng khiến nhiểu nhà đầu tư nước ngoài lo lắng. Yasuke Miura, nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện nghiên cứu NLI của Nhật Bản, cho biết: “Luật pháp và quy định của Trung Quốc thiếu minh bạch. Đây là yếu tố làm gia tăng mối lo ngại về tính liên tục trong kinh doanh ở nước này”.
Khi các công ty Trung Quốc nâng cao khả năng cạnh tranh, một số công ty nước ngoài đang chọn cách rời đi. Chậm chuyển sang sản xuất xe điện, Mitsubishi Motors đã tuyên bố vào tháng 10 rằng họ sẽ rút khỏi hoạt động sản xuất tại Trung Quốc.
Để đối phó với làn sóng thoái vốn của nhà đầu tư nước ngoài, Trung Quốc đang tung ra nhiều chính sách mở cửa với thế giới bên ngoài, bao gồm nới lỏng các quy định về đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực sản xuất.
Trung Quốc đang gấp rút xây dựng chuỗi cung ứng chip của riêng mình trước nguy cơ căng thẳng kéo dài với Mỹ, nhưng việc mua sắm thiết bị và linh kiện cần thiết từ nước ngoài diễn ra chậm chạp. Tốc độ đổi mới công nghệ và tăng trưởng năng suất chậm lại có thể gây áp lực, làm giảm tốc độ tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc.
Theo Nikkei Asia
Ricky Hồ / BSA Media
