(Vietnamtimes) – Từ miệng giếng nghiêng nhìn xuống đáy, tôi giựt thót mình vì không ngờ sâu đến vậy. Sau vài giây trấn tĩnh, vẻ đẹp huyền bí từ trụ vòm, từ rong rêu thời gian, cùng đường thang xoắn 9 tầng xuống đáy giếng khiến tôi mê mẩn.
Giếng đá lạ ấy gọi là Khai Tâm (Poço Iniciáticoin), ở Sintra, thuộc quần thể lâu đài Quinta da Regaleira – cũng là một Di sản Văn hóa thế giới.
Giếng cạn Khai Tâm (Poço Iniciáticoin) và hình chữ thập bí ẩn dưới đáy giếng tương truyền tượng trưng cho đất, nước, lửa và không khí
Sintra, chỉ cách Lisbon chưa đầy 40 phút ngồi tàu, là miền đất của lâu đài, phố cổ, của những công trình kiến trúc đặc biệt. Trong số ấy, Quinta da Regaleira là lâu đài có sức hấp dẫn tôi hơn cả. Tuy chỉ là một công trình sinh sau đẻ muộn, giai đoạn hình thành kiến trúc như hiện có ở những năm 1904-1910, nhưng là sự hội tụ đa dạng các phong cách đặc trưng châu Âu như La Mã, Hồi giáo, Ả Rập, Gothic, Phục hưng, đặc biệt là kiến trúc Neo-manueline kiểu Bồ Đào Nha.
Trong kiến trúc, phong cách Manueline ra đời ở những thập kỷ đầu của thế kỷ 16, sử dụng nhiều chi tiết trang trí ứng dụng từ ngành hàng hải – một đặc trưng tạo nên thế mạnh của Bồ Đào Nha trên bước đường khám phá, chinh phục các miền đất thuộc địa.
Quần thể Quinta da Regaleira rộng đến 4ha, bao gồm lâu đài, nguyện đường, vườn cảnh, hệ thống địa đạo, ao hồ, thác nước. Kiến trúc độc đáo, được nhiều người yêu thích trong quần thể này là giếng đá Khai Tâm (Poço Iniciáticoin) sâu đến 27m, được cho là dùng làm nơi cử hành các lễ tế của Hội Tam Điểm. Tương truyền chủ nhân cũ của lâu đài Carvalho Monteiro là hội viên Hội Tam Điểm.
Ở góc độ kiến trúc, giếng cạn Khai Tâm là công trình ấn tượng bởi kết cấu phức tạp, bao gồm hệ thống địa đạo dẫn lối vào đáy giếng, một lối nối từ khu vườn, lối còn lại dẫn đến vùng hồ nước được kiến tạo các tầng thác đổ, cùng hang động, cầu đá đầy kỳ bí. Lối tiếp cận còn lại với giếng Khai Tâm đi từ miệng giếng – trên đỉnh gò đất cao – xuống cầu thang đá 139 bậc xoắn theo hình trôn ốc qua 9 tầng.
Rất nhiều giải mã về kiến trúc giếng Khai Tâm, trong đó nhấn mạnh vào con số 9. Một trong thuyết giải về con số bí ẩn này được cho là mang đậm triết lý của thiên tài Dante Alighieri (1265-1321) người Ý, nổi tiếng với kiệt tác Thần Khúc (La Divina Commedia) và Cuộc Đời Mới (La Vita Nuova) trong đó đều miêu tả về số 9 liên quan đến khái niệm về thiên đàng, địa ngục, về sự sống, cái chết và sự tái sinh. Dưới đáy giếng là biểu tượng chữ thập do chủ nhân là Monterio thiết lập. Sự tính toán khoa học trong xây dựng cùng vẻ thần bí của chiếc giếng, cộng thêm rong rêu thời gian lên nền đá càng tăng thêm độ hấp dẫn với lữ khách tham quan.
Nếu như chiếc giếng Khai Tâm được mệnh danh là tòa tháp ngầm, Quinta da Regaleira có một kiến trúc tháp đôi hấp dẫn khác mang phong cách Gothic, nơi có thể ngắm nhìn toàn cảnh vùng đồi Sintra. Công trình được kiến tạo bằng những phiến đá xếp, kết nối vững chãi như một pháo đài canh phòng tòa thành cổ, sừng sững trên đồi cao.
Đẹp và nổi bật nhất ở Quinta da Regaleira là lâu đài mang đậm dấu ấn kiến trúc theo phong cách Neo-manueline. Tương truyền, công trình này là sự tập hợp các tay nghề đẳng cấp hàng đầu châu Âu ở các lĩnh vực kiến trúc, tiêu biểu là kiến trúc sư người Ý Luigi Manini. Các lĩnh vực trang trí nội thất (vẽ tranh tường) là sự đóng góp của giới nghệ sĩ Bồ Đào Nha lúc đương thời như António Gonçalves, João Machado, José da Fonseca, điêu khắc đá (Costa Motta và Rodrigo de Castro), điêu khắc gỗ (Júlio da Fonseca).
Công trình này là nơi nghỉ dưỡng mùa hè của Carvalho Monteiro – vị chủ nhân ghi dấu ấn cá nhân rõ nét nhất lên kiến trúc Quinta da Regaleira, thế nên trong từng chi tiết nhỏ của không gian kiến trúc, dù ở mọi chất liệu, đều toát lên sự tỉ mỉ, tinh tế, sang trọng. Từ ngay sau cửa chính, lữ khách sẽ cảm nhận rõ sự phối kết hoàn hảo giữa kiến trúc ở các căn phòng mang phong cách riêng từ Manueline, đến Phục hưng và Baroque, thể hiện qua tranh tường, phù điêu, nghệ thuật ghép gỗ theo phong cách Mosaic, đến các nét chạm trổ trên gỗ – đá… tất cả quyện vào nhau, tôn nhau lên. Tương truyền không gian chính của ngôi nhà cũng là nơi Carvalho Monteiro và vợ là Perpétua Augusta yêu thích và sử dụng nhiều nhất.
Không gian tầng 1 và tầng 2 được phân chia thành các phòng sinh hoạt riêng cho gia đình chủ nhân, tầng 3 được tận dụng làm thư phòng, phòng thí nghiệm và là nơi ngắm toàn cảnh Quinta da Regaleira. Lâu đài này có hai tầng hầm ngầm được sử dụng làm bếp ăn, nơi giặt ủi và chỗ ở cho gia nhân.
Nằm ẩn mình trong khu vườn xanh, vẻ đẹp độc đáo của kiến trúc cùng những câu chuyện bí ẩn của Quinta da Regaleira dẫn dắt lữ khách lạc vào thế giới thần tiên xen giữa đời thực. Sự hấp dẫn thú vị ấy khiến Quinta da Regaleira luôn là một trong những điểm ngoạn cảnh hàng đầu ở Sintra.
Miệng giếng ẩn dưới tán cây rừng, tạo cảm giác về miền thần tiên
Cầu thang xoắn ốc qua 9 tầng xuống đáy giếng Khai Tâm
Kiến trúc kiểu Gothic với các tòa tháp kiên cố làm từ đá phiến ở Quinta da Regaleira
Tường thành với tháp canh giống như một pháo đài phòng vệ vững chãi
Các chi tiết trang trí là sự kết hợp đa phong cách kiến trúc từ Gothic đến Neo-manueline
Nóc mái của lâu đài là hệ tháp với chi tiết trang trí tinh xảo
Toàn cảnh phần chính diện của lâu đài ở quần thể Quinta da Regaleira
Tháp canh phòng vệ ở Quinta da Regaleira
Sự kết hợp phong cách trang trí nội thất sử dụng nghệ sĩ và thợ thủ công hàng đầu Bồ Đào Nha tạo nên các không gian ấn tượng, đẹp và hoàn hảo đến từng chi tiết nhỏ
Bài và ảnh Lam Phong
Kiến trúc & Đời sống
